Perde Duvar Nedir?

Perde Duvar Nedir?

Perde duvar, şiddetli rüzgarlar ve sismik aktivite gibi kesme kuvvetlerine direnen betonarme, ahşap veya çelikten imal edilen yapısal bir destek elemanıdır. İnşaat mühendisliğinde kesme kuvveti, bir binanın yapısal elemanlarına (kirişler, kolonlar vb.) karşı dik olarak etki eden ve binanın neden olan kuvvetleri ifade eder.

Perde duvarlar, yanal yükleri temele aktararak yapının eğilmesini veya çökmesini önleyerek binaların sabit kalmasına yardımcı olur.
Tüm perde duvarlar aynı amaca hizmet ederken, yapıldıkları malzeme (beton, çelik ve ahşap gibi), kalınlığı, uzunluğu ve yerleştirildiği yer, bina inşaatındaki çeşitli faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir ve belirli inşaat yönetmeliği ve standartlara uygun olmalıdır.

Bu kılavuzda perde duvarların nasıl çalıştığını, genellikle binalarda nerede bulabileceğinizi ve farklı perde duvar türlerini ele alacağız.

PERDE DUVARLARIN KULLAMIM ARACI ?

• Deprem ve rüzgarın yanal yüklerine karşı koymak.
• Kendi ağırlığı ve diğer canlı veya hareketli yüklerden dolayı yer çekimine veya dikey yüklere dayanmak.
• Binadaki kaldırma kuvvetlerinin yanı sıra kesme kuvvetlerine mukavemet etmek.
• Bir yapının sağlamlığını ve stabilitesini arttırmak.
• Yapıya yeterli rijitliğin sağlanması.

Perde Duvarların Yerleşimi

Esas olarak iki düzenleme vardır; Düz veya flanşlı şekilde olabilen bir tanesi binanın kenarlarına yerleştirilir. Diğeri ise çekirdek duvarlar veya kanal bölümleri şeklinde binanın içine yerleştirilir.

Çok katlı binalarda bu duvarlar genellikle binanın merkezinde bulunur ve normalde asansör gibi dikey öteleme sistemlerini barındırmak için çekirdek duvar sistemi biçimindedir.

Genel Olarak Kullanılan Perde Duvar Malzemeleri

Perde duvarlar çeşitli malzemelerden yapılabilir ancak en yaygın olanları beton, çelik ve kontrplaktır.

• Beton: Perde duvar yapımında daha fazla yanal mukavemet ve sağlamlık sağlamak için betonarme kullanılır. Bu beton duvarlar en yaygın olarak orta ila yüksek katlı binalarda (dört ila 35 kat yüksekliğinde) kullanılır. Not: Türkiye gibi deprem bölgelerinde Betonarme perde yapı elemanlarının 2 kat dahi olsa kullanılması önemle tavsiye edilir.
• Çelik: Çelik levha perde duvarlar çelik ve dolgu levhalardan yapılmıştır. Çoğunlukla yüksek binalarda sismik dayanıklılık için kullanılırlar ve deprem gibi olaylar sırasında sismik yükleri taşıyan sınır elemanlarıyla birlikte tasarlanırlar.
• Kontrplak: Kontrplak perde duvarları ahşaptan yapılmıştır depremler, kasırgalar ve şiddetli rüzgarlar gibi rüzgar yüklerinden kaynaklanan sürekli yanal kuvvetlere direnecek şekilde tasarlanmıştır.
• Ahşap Yapılarda CLT WALL veya FRAME WALL yapı sistemleri kullanılarak depreme dirençli Duvar sitemlerinin oluşturulması mümkündür.

Türkiye Bina Deprem Yönetmeliğinde (TBDY2018) Betonarme Perde Duvarlar

7.6. SÜNEKLİK DÜZEYİ YÜKSEK PERDELER
7.6.1. Enkesit Koşulları
Bodrum perdeleri dışındaki perdeler için aşağıdaki en kesit koşulları sağlanacaktır.
7.6.1.1 – Perdenin boşluklar çıkarıldıktan sonra kalan net enkesit alanı, Ndm TS 498’de hareketli yükler için tanımlanmış olan hareketli yük azaltma katsayıları da dikkate alınarak, G ve Q düşey yükler ve E deprem etkisinin ortak etkisi G +Q + E altında hesaplanan eksenel basınç
kuvvetlerinin en büyüğü olmak üzere, Ac ≥ Ndm / (0.35 fck ) koşulunu sağlayacaktır. Bağ kirişli (boşluklu) perdelerde Ac ve Ndm değerlerinin hesabında, boşluklu perde kesitinin tümü (perde parçalarının toplamı) gözönüne alınacaktır.
7.6.1.2 – Perdeler, planda uzun kenarının kalınlığına oranı en az altı olan düşey taşıyıcı sistem elemanlarıdır.
(a) 7.6.1.3’te belirtilen özel durumlar dışında, dikdörtgen ve U, L ve T gibi perdelerin gövde
bölgesindeki perde kalınlığı kat yüksekliğinin 1/16’sından ve 250 mm’den küçük olmayacaktır.
(b) Dikdörtgen perde veya perde kolu kalınlığı perdenin veya perde kolunun plandaki yanal
doğrultuda tutulmamış boyunun 1/30’undan küçük olmayacaktır.
(c) Perde kolu her iki ucundan yanal doğrultuda bir perde ile tutulu ise, perde kolu kalınlığı kat yüksekliğinin 1/20’sinden ve 250 mm’den küçük olmayacaktır.
7.6.1.3 – Taşıyıcı sistemi perdelerden oluşan binalarda, Denk.(7.14) ile verilen koşulların her ikisinin de sağlanması durumunda perde kalınlığı, binadaki en yüksek katın yüksekliğinin 1/20’sinden ve 200 mm’den az olmayacaktır. Ayrıca, 7.6.1.1’deki koşula uyulacaktır.

(7.14)
Denk.(7.14), bodrum katlarının çevresinde çok rijit betonarme perdelerin bulunduğu binalarda zemin kat düzeyinde, diğer binalarda ise temel üst kotu düzeyinde uygulanacaktır.

7.6.2. Perde Uç Bölgeleri ve Kritik Perde Yüksekliği
7.6.2.1 – Hw / w > 2.0 olan perdelerin planda her iki ucunda perde uç bölgeleri
oluşturulacaktır (Şekil 7.11). Uç bölgeleri, perde uç bölgesinin kendi kalınlığı içinde
oluşturulabileceği gibi, perdeye birleşen diğer bir perdenin içinde de düzenlenebilir.
7.6.2.2 – Temel üstünden veya perdenin plandaki uzunluğunun %20’den daha fazla küçüldüğü seviyeden itibaren kritik perde yüksekliği, w 2 değerini aşmamak üzere, Denk.(7.15)’de verilen koşulların elverişsiz olanını sağlayacak biçimde belirlenecektir.

Burada w H , temel üstünden veya perdenin brüt kesit eğilme rijitliğinin yarıya indiği (plandaki uzunluğunun %20’den daha fazla küçülmesi veya kesit genişliğinin yarıdan daha fazla küçülmesi) seviyeden itibaren ölçülen perde yüksekliğidir. Bodrum katlarında rijitliği üst katlara oranla çok büyük olan betonarme çevre perdelerinin bulunduğu ve bodrum kat döşemelerinin yatay düzlemde rijit diyafram olarak çalıştığı binalarda, w H ve cr H büyüklükleri zemin kat döşemesinden itibaren yukarıya doğru gözönüne alınacaktır. Bu tür binalarda kritik perde bölgesi, en az zemin katın altındaki ilk bodrum katın yüksekliği boyunca aşağıya doğru ayrıca uzatılacaktır.
7.6.2.3 – Dikdörtgen kesitli perdelerde, 7.6.2.2’de tanımlanan kritik perde yüksekliği boyunca
uç bölgelerinin her birinin plandaki uzunluğu, perdenin plandaki toplam uzunluğunun
%20’sinden ve perde kalınlığının iki katından daha az olmayacaktır. Kritik perde yüksekliğinin
üstünde kalan perde kesimi boyunca ise, perde uç bölgelerinin her birinin plandaki uzunluğu,
perdenin plandaki toplam uzunluğunun %10’undan ve perde kalınlığından daha az
alınmayacaktır (Şekil 7.11).
7.6.2.4 – Perde uç bölgelerinin, perdeye birleşen diğer bir perdenin içinde düzenlendiği
durumda; her bir perde uç bölgesi perde gövdesinin içine doğru 300 mm’den daha az olmamak
üzere en az perde kalınlığı kadar uzatılacaktır (Şekil 7.11). Perde uç bölgesinin enkesit alanı,
dikdörtgen kesitli perdeler için 7.6.2.3’te tanımlanan alandan daha az olmayacak şekilde
düzenlenecektir.
7.6.3. Gövde Donatısı Koşulları
7.6.3.1 – Perdenin her iki yüzündeki gövde donatılarının toplam enkesit alanı, boyuna ve enine
donatıların her biri için, perde uç bölgelerinin arasında kalan perde gövdesi brüt enkesit alanının
0.0025’inden az olmayacaktır. w w H /  ≤ 2.0 olması durumunda perde gövde bölgesi, perdenin
tüm kesiti olarak gözönüne alınacaktır. Perde gövdesinde boyuna ve enine donatı aralığı 250
mm’den fazla olmayacaktır (Şekil 7.11).
7.6.3.2 – 7.6.1.3’de Denk.(7.14) ile verilen koşulların her ikisinin de sağlandığı binalarda,
boyuna ve enine toplam gövde donatısı oranlarının her biri 0.002’ye indirilebilir. Ancak bu
durumda donatı aralığı 300 mm’yi geçmeyecektir.
7.6.3.3 – Uç bölgeleri dışında, perde gövdelerinin her iki yüzündeki donatı ağları, her bir
metrekare perde yüzünde en az dört adet özel deprem çirozu ile karşılıklı olarak bağlanacaktır.
Ancak 7.6.2.2’de tanımlanan kritik perde yüksekliği boyunca, uç bölgeleri dışındaki beher
metrekare perde yüzünde en az on adet özel deprem çirozu kullanılacaktır. Çirozların çapı, en